Geologische gebieden in IJsland

De eigenzinnige hoofdstad Reykjavík met evenementen als Airwaves, de Reykjavík marathon en de gay pride en zeker ook de adembenemend mooie landschappen, zijn voor veel mensen een reden om naar IJsland af te reizen.

Maar naast al deze goede redenen om IJsland op je bucketlist te zetten is er nog één, en dat is: ontdek de geologische wonderen van IJsland!
Ik neem je in deze blog mee naar een aantal van deze geologische pareltjes.

Het ontstaan van IJsland

Het ontstaan van IJsland kan je in 3 fases verdelen. De oudste tertiaire graniet formatie ontstond 16-18 miljoen jaar geleden. Deze periode begon met de magmapluim die omhoog kwam uit de zee waardoor de eerste delen van IJsland ontstonden. Dit deel kan je nu nog zien in de Westfjorden.

De kraamkamer vanwaar heel IJsland is ontstaan ligt op zo’n 3000 km onder de grond, in de overgangszone tussen aardmantel en aardkern.

Een team van Amerikaanse en Franse geologen ontdekten een diepliggende zone (ultralage-snelheidszone) waar de snelheid van het vloeibare gesteente tot wel 30% hoger ligt dan op andere plekken in de aardmantel.

Ze ontdekten een ‘magmapluim’ waarlangs het gesmolten gesteente van de ultralage-snelheidszone langzaam maar zeker naar boven kruipt, om aan het aardoppervlak nieuwe stukjes IJsland te vormen.

Tweede onstaansperiode

De tweede ontstaansperiode was zo’n 3 miljoen jaar geleden, tijdens de ijstijd. In deze periode zijn de bekende tufsteen en doleriet bergen en kliffen gevormd. De tufsteen werd gevormd tijdens de vulkanische uitbarstingen onder de ijskappen. De doleriet is tijdens warmere periodes ontstaan. Bekende tufsteen bergen zijn bijvoorbeeld de Blue Mountains bij Reykjavík, Valahnukur in Thorsmörk en Reynisfjall bij de zwarte stranden bij Reynisfjara.

Derde onstaansperiode

De derde en laatste ontstaansperiode begon met het smelten van het ijs ongeveer 10.000 jaar geleden. Op dat moment begon de ‘moderne’ lava te stromen. Zo’n lavaveld zie je als je van de luchthaven richting Reykjavík rijdt. In het nationale park Thingvelllir en in de omgeving van de Langjökull gletsjer vind je deze lavavelden ook.

Geologische feitjes over IJsland

• Ongeveer een derde van de wereldwijde basalt lava is ontstaan door erupties op IJsland.


• De oudste rots die je nu nog boven zeeniveau kunt zien, is 16 miljoen jaar oud. De nog oudere exemplaren zijn in zee verdwenen.


• Er zijn in IJsland 5 grote geothermische krachtcentrales te vinden.


• Meer dan 10% van IJsland is bedekt onder gletsjers. De Vatnajökull gletsjer neemt daarvan 8% voor zijn rekening en is daarmee de grootste gletsjer van Europa.


• Van 1963 tot 1967 is voor de zuidkust van IJsland bij de Westman eilanden door een vulkaanuitbarsting een nieuw stuk land ontstaan. Het eiland met de naam Surtsey. Het eiland was in 1967 2,6 km groot. Inmiddels door afkalving en erosie is het afgekalfd naar 1.4 km.


• Het Engelse woord geyser komt van de krachtige IJslandse Geysir, ja inderdaad de beroemde geiser in het Golden Circle gebied.

Hoe gebruiken IJslanders de geothermische energie?

Al die geothermische energie kan op veel manieren nuttig worden gebruikt. De IJslandse pluim zorgt voor enorme hitte, genoeg om voor elektriciteit in huizen te gebruiken. En natuurlijk om al die heerlijke hotpots te verwarmen. Meer weten wat de IJslanders allemaal doen met deze energie? Bekijk dan dit filmpje.

De ‘must-sees’ als geologie je passie is

Reykjadalur of beter: The Smokey Valley

Reykjadalur, noem het gerust Smokey Valley als je IJslands niet al te goed is, ligt op maar 3 kwartier rijden van de hoofdstad Reykjavík. Vanaf het dorpje Hveragerdi kan je hiken in de vallei. Je loopt letterlijk tussen de stomende hot springs en bubbelende modderpoelen door die omringt worden door veelkleurige algen, zwavel en silica.

Het gebied is extreem kleurrijk en je ziet overal stoom pluimen vanaf het wandelpad omhoog komen. Het is niet moeilijk om op het juiste pad te blijven. Just follow the steam pillars.

Een ideale wandeling dus. Maar ook tijdens de paardrijtour Volcano Contrasts kan je dit gebied gaan ontdekken en de geuren van zwavel ervaren…

Klein advies: blijf wel op het pad als je hier gaat lopen. In de grond ernaast kan zomaar een verborgen hotpool zijn, en daar wil je niet in terecht komen.

Na een klein uurtje lopen volgt de beloning: een magische plek in de rivier waar je in kan badderen! Het pad omhoog volgt de rivier en hoe hoger je komt, hoe warmer het water. Helemaal bovenaan is het water jacuzzi temperatuur. Ideaal om even je benen te strekken en in deze natuurlijke bron te ontspannen midden tussen de geothermische bronnen.
Een uniek relaxmomentje wat je niet snel zal vergeten!

Nationaal park Ásbyrgi

Nog een geologisch pareltje van moeder natuur! Ásbyrgi is een hoefijzer vormige canyon. Deze vind je in het noordwesten van IJsland. Volgens de legende is deze kloof gevormd door een hoefafdruk van het 8-benige paard Sleipnir van de god Ódin. Het paard sloeg zijn been uit en zo werd de hoefijzer vormige kloof gecreëerd.

Het échte verhaal komt van geologen die zeggen dat de Ásbyrgi Canyon zich 8 miljoen jaar geleden begon te vormen. Dit was net na de laatste ijstijd toen IJsland al de vorm begon te krijgen die het land nu nog steeds heeft. Een vulkaan eruptie onder één van de ijskappen van de Vatnajökull gletsjer zorgde voor een verwoestende overstroming, waardoor de huidige vorm ontstond.

Ca. 3000 jaar geleden gebeurde dit nog een keer, waardoor de canyon de spectaculaire vorm kreeg waar we nu nog steeds van kunnen genieten.
Je vindt er berkenbomen en kleine vijvers die voor een schitterend uitzicht zorgen. Daartussen staan indrukwekkende basalt rotsen die boven het landschap uitsteken.

Ásbyrgi een echte geologische must-see!

De Blue Lagoon

Dat hoef ik niet uit te leggen. De Blue Lagoon kennen we inmiddels allemaal toch? Het is zonder twijfel IJslands meest bekende 'hot'spot.

De Blue Lagoon ligt op het geothermisch actieve schiereiland Reykjanes, op 10 minuutjes rijden vanaf de internationale luchthaven Keflavík. Wist je dat de Blue Lagoon bij toeval ontdekt is? Het is eigenlijk de uitloper van de geothermische bron even verderop.

Het contrast van het turquoise blauwe water midden tussen de pikzwarte lavavelden blijft verbazen als je er langs komt. De faciliteiten in de Blue Lagoon zijn de laatste jaren steeds verder uitgebreid. Want wat dacht je van een in-water bar, verschillende restaurants, in-water massages en The Retreat at Blue Lagoon. Een prachtig en luxueus hotel waarbij je zelfs voor een suite kunt kiezen met privé lagune!

De kleur van het water wordt gevormd door de algen en silica in het water. Het is medisch bewezen dat het een genezende werking heeft voor mensen met psoriasis en een aantal vormen van eczeem. Breng een bezoek aan de Blue Lagoon en je voelt je als herboren! Smeer een beetje van de natuurlijke silica modder op je huid, en hij voelt weer aan als een perzikhuidje.

The Golden Circle: Thingvellir en Geysir

Dit gebied bestaat uit 3 locaties: Thingvellir National Park, Geysir en Gullfoss. De Gullfoss waterval is echt een plaatje en je moet er zeker naar toe, maar voor de unieke geologische ontdekkingen moet je bij Thingvellir en Geysir zijn.

Thingvellir is denk ik wel de meest bekende geologische locatie in IJsland. Je vindt er niet alleen prachtige natuur en veel historie, maar dit is ook de enige plek waar je de spleet in de aarde gecreëerd door de scheiding van de Noord Amerikaanse en Euraziatische tektonische platen boven zee niveau duidelijk kunt zien. Je kan een wandeling maken over een pad tussen de twee continentale platen.

Zoek je meer avontuur? Ga dan snorkelen of duiken bij Silfra tussen de twee tektonische platen van de breuklijn in het glasheldere gletsjerwater.

Geysir is ook een bekende geologische locatie, want zeg je IJsland dan zeg je geisers! Geysir is een slapende bron, dankzij een aardbeving zit er weinig leven meer in. Het kleine broertje Strokkur spuit wel elke 4-10 minuten het water tot wel 60 meter omhoog!

Landmannalaugar

Dit is een onwaarschijnlijk mooie plek in het binnenland van IJsland. De naam Landmannalaugar komt van de eerste kolonisten die de natuurlijke bronnen in het gebied gebruikten om in bad te gaan. De vertaling van Laugar is zwembad.

Deze baden zijn er nog steeds in de rivier en trekken nu bezoekers van over de hele wereld. De baden liggen aan de rand van Laugahraun, een lavaveld die ontstaan is tijdens een eruptie in 1961.

De wandelpaden, lavavelden, de zwarte obsideaan rotsblokken, de warmwater baden en de adembenemende schoonheid van de kleuren op deze locatie zijn moeilijk uit te leggen.


Vraag het aan mensen die er geweest zijn, of die de Laugavegur trail hebben gelopen, en ze zullen dit bevestigen. Landmannalaugar zet er maar bij op je bucketlist. En zeker voor geologen een must-see!

Mývatn

Lake Mývatn is in dit rijtje geen geologisch wonder. Hoewel het meer en de omgeving – ik val in herhaling – uniek en onbeschrijfelijk mooi zijn. Het meer is gevormd tijdens een grote lava eruptie ca. 2300 jaar geleden. De lava stroomde door een spleet. Het grote meer bestond toen al. Dus toen de gloeiende lava met het koude water in aanraking kwam ontstonden er kleine explosies waarbij delen van de lava en het water omhoog kwamen.

Deze explosies vonden in het hele gebied plaats en de kraters en rotsformaties die we nu nog kunnen bewonderen zijn toen ontstaan. De rotsformaties van Dimmuborgir bijvoorbeeld kwamen tevoorschijn toen het water weer daalde. Hier vind je de meest bizar gevormde rotspilaren.

Kortom Mývatn en omgeving kent veel geologische natuurwonderen. Je hoeft geen geoloog te zijn om hier de verschillende effecten te zien die vulkanische activiteit in het landschap veroorzaakt hebben.

In deze blog beschrijf ik maar 6 geologische gebieden. Er zijn in IJsland uiteraard nog veel meer bijzondere geologische locaties te vinden. Zoals Kerlingarfjöll met zijn prachtige rhyoliet bergen. En wat dacht je van Gunnuhver op een paar minuten rijden van de luchthaven? Of Krýsuvík, ook te vinden op het schiereiland Reykjanes.

Teveel voor in één blog, maar genoeg inspiratie voor de volgende!